Mikel Gojani - Pesha e mallit

PESHA E MALLIT
(Vajzës sime në mërgim, Lurës)

1.
Në këtë Natë të Purgatorëve
Shumë ma ke shtuar peshën e mallit
E Bukurëza ime bijë
Rrudhat e ballit
Që dëshmojnë dekadat e rrugëtimit tim
Çdo ditë po më shtohen
Shpresat -
Që dikur kanë jetuar
Në urnën time të zjarrtë
Më janë zhdukur n’lartësinë qiellore
Vështrimi ngarend bashkë me to
Në kërkim të valëve të jetës
Nuk di -
E Bukurëza bija ime
Nga larg, shumë larg, deri këtu
Ka mbërritur kujtimi
Nga ditari
I notesit me fletët e verdha
Aty-
Në brendinë e tij
Në këtë natë plot errësirë
Takoj fotografinë
Që përcon mesazhe mallëngjimi
Një botë të tërë kujtimesh
Një trastë të madhe dhembjesh
Kurrë në jetën time
Nuk kam ëndërruar
Se do të largohesh dhe të jetosh
Në ishullin që i mungon drita
Në atë ishull pa diell
Kaq vite
Të më krijosh këtë zjarrmi dehëse
Të krijosh
Këtë nostalgji në sytë e mi të qelqtë

2.
Më jep fjalën
Pashë këtë Natë të Madhe
Se nuk ka natë më të madhe
Në universin e botës se kjo sontme
Shpejt të të vish
T’i hapësh krahët
E në përqafim të mbërthesh
Pemët e kopshtit të trendafiltë
E di që e kupton
Se te ne jeta
Ka marrë një trajtë të mungtë
Duke mos e kuptuar
Pafajësinë tonë

3.
Kjo fotografi
E palosur mes fletëve të verdha të notesit – ditar
Më ka shkaktuar prush në brendesinë e shpirtit
Ka copëtuar mishrat e mi
Edhe eshtrat e tërë
Si gurët e kalldrëmëve të vjetra
Ka errësuar rrugët e shpresave
Dhe tregon
Në shpirtin tim të trandur
Peshë zgjohen
Psherëtimat e mbretërive të ëndrrave
Nga Ama e Botës së Frymëzimit
Erupton një mall përvëlues
Që ka krijuar
Një botë të mynxyrshme…

31.10.2014

Qasje ndryshe mbi çështjen e mërgimit

• Vetëm për ata që vendlindjen nuk e njohin për parajsën e tyre të përjetëshme, por përbuzjen e tyre të përditshme! Z.A.R

 

Nga Zejnepe Alili-Rexhepi

 

Një qasje ndryshe mbi çështjen e MËRGIMIT, shikur nga një këndvështrim tjetërsoj!
Me këtë rast, përjashtim bëjnë të gjithë ata mërgimtarë, të cilët kudo që ndodhen nëpër botë, e ruajnë gjuhën dhe kontribuojnë për çështjen shqiptare, madje nuk e fshenin identitetin për ta pasur më të lehtë ambientimin në dhe të huaj, por me krenari e pranojnë që janë shqiptarë, duke reflektuar virtytet e kombit!

 

 

MËRGIMI - Si të pagëzohet ndryshe???

 

Dikur, mendoja se shpirti aventurier i individit, thuajse gjithmonë paraprihej nga kërkesat e patjetërsueshme të kohës, shenjat e fatit që duhej të ndiqeshin. Dhe këto sigurisht s’janë të pakta. Eh, për këtë dilemë një shkrimtar i njohur brazilian, fitues i çmimit Nobel, do të thoshte: “Vetëm një rreth të zgjedhurish e njihte domethënien magjike”, pra, s’do mend… të shenjave që duhet të ndiqen duke sajuar “rrugën vetjake”, por çuditërisht të vragëzuar nga një forcë tjetër, ndoshta e padukshme për syrin e zakonshëm, por gjithsesi e mbinatyrshme… Mos vallë, me këtë rast kemi të bëjmë me simbolikën e pamohueshme: “ZAHIR”, të “të padukshmes” që të përvetëson, të pushton…?!
Atëherë, le të mendojmë se ZAHIRI “është diçka që pasi e ke parë ose prekur një herë, nuk e harron më kurrë dhe, pak nga pak, pushton të gjitha mendimet tona, deri sa na bën të çmendemi”.
Duke shfletuar ca poezi (të njërës nga veprat e mia poetike), ndalem më vëmendshëm nëpër vargje... Në çast, sikur më tërheq poezia, “Ndiqe kohën”, sepse është njëra nga ato që të nxisin ndjenjën e krenarisë vetjake, por edhe keqardhjen kolektive, njëkohësisht. Janë këto vargje të një poezie të shkruar shumë kohë më parë, gjatë kohës kur isha studente.

 

Në tingujt e lahutës së lashtë
toka përjetoi të dridhura!
Trastat u vunë në kraharor.
Buka nuk gatuhet më!

 

Është fare lehtë të kuptohet se prej nga frymëzimi i këtillë i vargjeve, motivi i këtij llojit! Mjafton që mbrëmjeve të bredhësh në qytetin tim që është mbushur plot e përplot mërgimtarë “modernë”, që flasin thuajse të gjitha gjuhët e botës, po sigurisht në mesin e atyre gjuhëve mungon vetëm një gjuhë, gjuha e të parëve të tyre ose ajo flitet e cunguar dhe e mbushur plot fjalë të huaja duke filluar nga fjalët më të thjeshta (fyerje-sharjet) deri tek fjalët profesionale.
Po në këtë valë tërbimi “të kuptueshëm”, s’di ku mund të katandisemi vallë!?
Një gjë është e njohur, pa një imazh të mirëfilltë të kulturës etnike, s’do të kemi vlerë të merituar në kulturën botërore! Në këtë, besoj se pajtohemi të gjithë!!!
Sërish e lexoj poezinë dhe mundohem të deshifroj çdo fjalë, çdo varg të shkruar në të. Mendoj se vargjet e kësaj poezie, janë shumë aktuale edhe sot. Ndoshta, sepse ky rrugëtim lidhet për një pasion kalimtar!

 

Ti që legjendën e ktheve në përrallë,
ëndrrat i gremise nëpër rrugët e botës,
vetëm për një metelik më tepër!
Harrove gjakun e kujt e mbaje,
krenarinë e ktheve në lëmoshë
për një “Ti amo” e “Sagapo”
ndërrove gjuhën më të këndshme
nga varrezat që rrënkojnë shqip.

 

Atëbotë, më vjen ndërmend shprehja e lashtë “Guri peshon në vend të vet”. Kjo temë për mërgimtarët tanë, dikur qe një argument me interes, “por tani më nuk hynë në kuriozitetet e tyre të përditshme”. Dhe, përdëllimi vazhdon! Të zbrazëta mbetën pragjet e shtëpive, të shkretuara kopshtet... Edhe lotët e mallit u shterën më, pasi braktisjet e atyre kullave, të ndërtuara me djersë e gjak, janë të shpeshta, të përditshme. Ishte kjo një dilemë që trajtohej mjaft mirë tek shkrimtarët tanë të Rilindjes, por edhe më vonë në letërsinë bashkëkohore. Mjafton këtë temë ta përmbledhim në një simbolikë “Tymi i votrës së fikur”. Pra, s’është e largët dhe e harruar ajo kohë. Realiteti i mërgimtarëve tanë është ende i hidhur, ndoshta ka ndryshuar vetëm drejtimi i rrugëve që marrin.
Dikur, së paku gjenim ngushëllim se mërgimi ishte tejet i dhembshëm dhe i dhunshëm (shpërnguljet nga pushteti i huaj), kurse sot, ndjenjat tona janë të zbrazëta, të udhëhequra nga lakmia e pakufishme për stoli pa vlerë. Ndoshta kjo bëri që ndjenjat tona të jenë të tilla. Madje, djersa e punës së atyre, në mërgim derdhet vetëm për ngritjen e “kullave”. Pastaj, të mburren me kullat e paprekura, të lëna në mëshirën e fatit, të cilat me dhembje e kujtojnë gjallërinë e fëmijërisë së tyre të kaluar në to... Këtë ndjenjë, e ka përshkruar bukur poeti tetovar Nexhat Pustina (1926-1982), në vargjet e poezisë “Nostalgjia e mërgimtarëve”:

 

Një valixhe shtëpi tokë
Me të ecin nëpër botë
Sot një lajm nga Parisi
Nesër letër nga Brindizi.

 

Një ditë, pa hamendje, këto kulla do të shemben nga koha, derisa ata bredhin rrugëve të botës, duke belbëzuar pak “zvicerançen”, “gjermançen” e “italiançen”, me idenë se janë gjuhë kulture, ndërsa ata që i flasin janë më të kulturuar se të tjerët. Po kjo, s’na kujton gjë tjetër pos “Levantinëve” të F. Konicës, kategori njerëzish që harrojnë se krenarinë dhe identitetin kombëtar para botës ua jep vetëm gjuha amtare - si simbol parësor i kulturës së popujve.
Skenat e tilla janë bërë pothuajse të zakonshme në qytetin tim. Sa shpejt harrojmë apo nuk e dimë fare se shqipja jonë është shumë më e begatshme dhe melodike?! Madje këtë, a nuk e kanë portretizuar shumë mendje të ndritura të kulturës sonë… po këtë e ka shënuar që moti Naim Frashëri i madh. Mendoj, nëse çdo popull identifikohet përmes traditave të bukura, atëherë duhet ditur se njerëzit janë ata që duhet t’i ruajnë dhe kultivojnë traditat e mirëfillta dhe si të tilla t’i prezantojnë para botës. Nëse ne besojmë në vlerat e larta të traditës sonë, atëherë pikërisht ky besim le të jetë dëshmi e një të kaluare lavdiplote dhe le të na prijë me virtytet e mrekullueshme të Rilindjes shqiptare!
S’di deri kur do të nisemi shtigjeve pa kthim, duke lënë vatra të braktisura dhe plagë të hapura?! Po sërish pritja e ankthshme në pragjet e shtëpive është e njëjtë. i pashuar mbetet edhe malli i fëmijëve, lokeve që presin me shikimin e ngulitur kah pragu i shtëpisë, malli i nuseve “me vello të bardhë”, që brengosen për dashurinë dhe fatin e tyre të pa zot.
Cilat gjurmë i ndjekim pra??? Lehtësimin e brengës së gjithmbarshme apo ëndrrën vetjake që kemi zgjedhur pa vrarë mendjen për identitet kombëtar?! Le të besojmë në atë që ndjejmë dhe duam të besojmë!
Pa koment! I tmerrshëm është mërgimi! Bredhjet e mërgimtarëve nëpër shtigje pa kthim, vazhdojnë ende. Sytë humben në pritje… dhe pritjet bëhen të padurueshme. Vetëm se, pritjet e dikurshme nëpër binarët e trenave janë zëvendësuar me ankth pritjesh për fluturimin e aeroplanëve. Po mërgimi mbetet po ai. Mban po të njëjtën vulë të trishtë… S’ka si të pagëzohet ndryshe!

 

Botuar në gazetën: “Koha”, Shkup, 18 korrik 2007.
Botuar në revistën: “Shqiptarja”, v. VIII, nr. 1, Tetovë, 2007.

Fadil Curri - Letërsi mërgimtare (IV)

MUHAMET LUMA, 

KY RREZATUES POETIK

I AT(DHE)DASHURISË

Muhamet Luma: “Në shesh të shpirtit”(poezi), SHB “Ada”, Tiranë 2013

Nuk kishin gabuar fare redaktori Hasan Qyqalla dhe recensenti Demir Gjergji që kishin vënë firmën e lejimit që dorëshkrimi poetik i Muhamet Lumës të botohet dhe që shtëpia botuese e kishte nxjerrë tufën me poezi si libër ”Në shesh të shpirtit”. Sepse, brenda kopertinave të tij ishte një botë poetike që rrezantonte ide e bukuri të fjalës së shkruar. Edhe mua më ka ndodhur që të më bien në duar krijimet e autorëve të panjohur, por në mëdyshjen time vulën e vendimit kritik e jepte vet cilësia poetike që hasej. Sigurisht këtë përvojë do ta kenë pasur dy oponentër letrarë të botimit.

Emblema poetike e Muhamet Lumës në këtë libër gërshetohet me titullin e shkrimi tim kritik - Ati, Dheu e Dashuria, preokupime të autorit që shtrihen në tre ciklet: “MUZ-ikë mbrëmjeje”, MUZ-at e mallit” dhe “MUZ-gjet e mëmëdheut”. Rrënjën leksike MUZ e shpërndan si frymëzim sibilor në tërë librin, thuajse barabarësisht. Rifjalësimi i rrënjës MUZ krijon trinitetin-shtyllë të librit.

Autori duket se është vetëm menaxhues i frymëzimit dhe formesimit poetik të tij, sepse udhëhiqet nga busolla poetike, përplot mall, identitet, figurshmëri, shpirtësi, ndërkohësi, mitologji, heroizëm, përditshmëri, trashëgimi, natyrshmëri, përkujdesje, e tj. Nëpër këto shembuj e dukuri endet treshi përmbajtësor.

Dashuria në poezi ka identitet shqiptar, me këtë racë. Jo vetëm që është letrare, por e kufishme. Identitetin per objektin-frymëzimin dashuror ia japin epitetet Perëndeshë, Hyjni, shtojzovalle, Zana e Malit, pastaj edhe të modernes; mistikë, valë, enigmë e pazbërthyer, buzëqeshje e tj. Pos kësaj, dashurinë shqiptare e bën edhe më joshëse pavdkeshmëria e Lasgushit e Serembes, ndaj shkolla e shprehjes shpirtërore si ndikim duket. Poashtu, e njeh shpirtin erotik folklorik autori, kur dëshiron të mos dalë agimi dhe të zgjatet nata në dashuri të pambarimtë, ngjashëm si te vargjet e folklorit tosk “Ulu mal të dalë hëna”. Së këndejmi, në të shprehurit dashuror të Lumës vërehet dëshira të mos dalë hëna dhe të zgjasë dashuria, kurse në këngën shqipe toske dëshirohet të dalë hëna, sepse mezi presin dashnorët të pllakosë terri dhe të takohen, si janë marrë vesh rëndomë. Dashuri e formatit mbarëkombëtr. Pra, në të dy shembujt letrarë kemi përshkrim të dashurisë së mishëruar. Sepse, në të ka puhthje që shuan zjarrminë, të cilën nuk e shuan as bora e Himalajeve gjatë natës që është vjedhur nga dashuria. Erotika në poezinë e Lumës nuk shprehet me njeri, por me shpirtësi, si kënaqësi e përgjithësuar, virtyt, finsikwri erotike.

Në poezi vërehen lojëra fjalësh e shprehjesh. MALI e MALLI janë të shkruar dendur nëpër vargje, jo vetëm si trysni rime, por edhe si metaforë e madhështisë së mallit identik me të malit. Loja me shprehje i jep domethënie dykuptimëshe ndonjë herë përshkrimit, si është krahasimi “sy i zi” dhe epiteti “Qershi”. Përcaktimin e lë në ëndjen e lexuesit. Lojë fjalësh mund të kuptohet edhe risemantizimi i rrënjës MUZ, që mund të ketë ndërmendje të Muzës, si frymëzim ose si MUZE e muzikave, ikjeve të mbrëmjeve, të mallit dhe të muzgjeve të mëmëdheut, si konservim në një vend të shprehjeve dhe rrezatimeve të autorit. Dashuria është me dëshmi trualllsore, e këndshme kur Sharri fle; identifikohet me një emër e një dëshirë, edhe kur rrufeja djeg tërë rrobat(teshat) e saj, që të jetë me të lakuriqësia. Në poezi vërehet shpirti i ndezur, ndaj nuk dëshiron të zhgenjehet në këtë botë e të ik nga jeta me pengun e dashurisë.

Se treshi frymëzimor është gërshetim, bindemi në vargjet kur dëshmon poetikisht, se kur ka lindur, asnjë pos tokës nuk ka pasur aty. Pra, është i pari njeri në këtë tokë dhe vetëm shqiponjat kanë fluturar rrotull, që dëshmon qenësinë e tij fillestare, historinë e banimit inicial edhe të dashurisë. Për tokën është i lidhur edhe binomi AT+DHE=(AT)DHE, në të cilin qarkullojnë njerëz e kohëra, fate e pafate, virtytet e veset, fitoret e dështimet. Atdheu për poetin nga shumë arsye është pengu i jetës së tij, ku buron dashuria e e ndaluar, e censuruar, individualisht e vrarë dhe e gjembosur në kufi, kolektivisht prore armiqësore. Edhe këtu kemi gjeografinë e shpirtit të shpërndarë andej-këndej. Atdheun e letrarizon, qoftë me njeriun baba e gjysh, qoftë me Kaçanikun e Sharrin, qoftë me Shqipërinë e Çamërinë e imagjinuar gjatë 100-vjetorit të shtetit shqiptar modern të Jovetes, për të cilët dëshmitarë janë heronjtë, si na qorton këtu përkushtimi ndaj Abdylgafurit. Njeriu shqiptar, përkundër mynxyrave, me plisin e barëdhë mbi kokë shton oxhaqe të plang-jetës në këto troje, për mikun e ka derën hapur vazhdimisht, por nëse i prek në sedër, e mban edhe sëpatën për armikun. Mallin për atdheun nuk e shuan mrekullia e Rajnës gjermane, bile as që do të shkruajë poezi në gjuhë tjera, nëse fillimisht nuk kumbon shqip.

Ndërkohësia i ngjan një personazhi metaforik. Në të fuqi shprehëse ka syçeltësinë dhe sypatrembur e udhëheq atë në betejat rrezatuese. I vie keq që Hasan Pishtina në Tiranë u rivra, nuk e do flamurin me ngjyra të rreme evropiane, por vetëm atë të Vlorës. Bile, i porosit Kalorësit e improvizuar të Pavarësisë jubilare të kthejnë kah varret. Droja nga rimashtrimi është porosi për vigjilencë atdhetare.

Më poshtë do të përpiqem lexuesve që nuke kanë librin, t’ua kujtoj simptomën e trikohësisë me ogurin në horizontin e fatit kolektiv:

a). E SHKUARA duket me përvoja të hidhura, mashtrime tkurrëse për tokën e shpirtin shqiptar:

“Merreni!
Merreni historinë dhe prapë shkruajeni ndryshe,
Përdhosni dhe varret, përdhosni të parët,
Nuk është hera e parë që në dorë u mbeti,
Historinë e kombit ta shkruajnë tregtarët.”

b). E TASHMJA duket shumë e brishtë, jopërdëftuese, e mangët, e pavullnetshme dhe e zhgënjyer nga binomi “bëmë – nuk morëm”;

“Dhe prapë mos ngurroni t’u ndani dekorata
Gjeneralëve të huaj që dje na masakruan,
N’ bajoneta mbanin embrionet tona,
Vranë, djegën e prenë, me endje përdhunuan.”

c). E ARDHMJA duket qortuese për rimashtrimin e mundshëm të atyre që pandehen “shteti e kombi jam jam unë” dhe që janë me lakmi vetjake:

“Merrni edhe atë copë të Atdheut të mbetur,
Ashtu të gjymtuar, nxirreni pazareve,
Për një çmim kolltuku, mos ngurroni, shiteni,
Nuk është hera e parë që është n’ duar të kusarëve.”

Trazimet e shqetësimet i bën më trishtuese pyetja retorike e Zanës së Malit, se në ka mbetur gjak kreshnikësh( tradita heroike e atdheruajtjes shqiptare si kulturë sot) dhe se a mos po tkurret edhe më tej Jutbina(gjeografia e etnisë shqiptare), që nënkuptimisht është fuqi poetike që shpreh shpresën për mbijetimin si shpëtim. Bile, poezia dedikuar gjyshit është himn e simbol i shpëtimit të Vetes dhe hapërimit të mëtejmë, kod i shërimit të brengës letrare për Njeriun Trikohesh, Dashurinë dhe Dheun në Rozafën poetike të Muhamet Lumës.

Fadil Curri - Letërsi mërgimtare (III)

QESHJA KUMTUESE

E MENDJES

DHE E BUKURISË POETIKE  

 Iliaz Bobaj: “KALI I PUSHTETIT”(poezi), sh. b. “Asdreni”, Shkup 2012

I cytur të ndjek letërsinë e mërgimtarëve shqiptarë nëpër skutat e ndryshme të botës, kësaj kategorie krijuesish paksa të pakrah dhe të veçuar, më ra në dorë libri me poezi “Kali i pushtetit” i shkrimtarit shqiptar në Greqi. Që në fillim të tij, pra me të lexuar poezitë e para, fitova përshtypjen se lexuesi mangetizohet nga njëra poezi dhe të ngjet për tjetrën, me temën që e shtjellon, personazhet-ngjarje dhe porosinë e vargjeve. Duke shfletuar kalimthi librin, shpesh ndalem në pyetjen se autori është poet, prozator fabulash të vargëzuara, publicist ose hulumtues shembujsh e dukurish devijante në shoqëri, është psikolog e portretizues klarakteresh të njeriut si njësi themelore e popullit, ose qortues i terapisë shëruese të tij. Sidoqoftë, hasa në një labirint kërshërie, në të cilin hyra e nuk dija nga të dilja, sepse preokupimi ishte poliaspektual.

Autori Iliaz Bobaj temën e merr nga ndërkohësia, me personazhet e lashtësisë biologjike të botës shtazore, por e komunikon duke ia veshur petkun e modernitetit analogjik. Duket se preokupimi i tij shtjellues në poezi është karakteri, te cilin me potencën krahasimtare e shtron në laboratorin metodologjik të shkak-pasojës, e diagnostifikon dhe e hedh si ide e bukuri të fjalës për lexuesin, që ai të marrë mësim, edukatë dhe kurajo shrpirt e mendjeformuese, pa imponim, por me përshkrim ndërgjegjësimi. Pluralizmi pushtetor i brishtë dhe demagogjik i shoqërisë ka krijuar dramë në kurriz të ulëtit(popullit), ndërsa lart luhet komedia e litarëve të elitarëve(kalorësve të pushtetit). Shpotitet jeta politike, alenacat tragjikomike shpesh edhe kundër parimit të premtuar të vetes.

Kali e kalorësi janë personazhe fabulative-realiste, identifikim i pushtetarëve e popullit. Kur ujku e shan mbretërinë, dhelpra e ngushëllon duke i thënë se nuk duhet të shahet vetëm mbreti. Kalorësi i pushtetit, kur është ngusht, e sakrifikon kalin, i cili i shërben duke e mbajtur shërbimthi. Solla këta dy shembuj nga dhjetëra të tjerë për të pasqyruar potencën poetike, që përmes fabulës si rrëfim dhe asaj si zhanër poetik, të përshfaq kënaqësinë që përjeton lexuesi, duke arritur edhe të qeshurën e pazë në dukje të parë, por kushtruese si ide e pastajme me bukurinë e kumtin e saj.

Brenda vargjeve të këtij libri autori shpotit shumë ligësi, por unë i veçova disa të shëmtisë kulturore-letrare. Kur jepeshin shpërblimet letrare, i pari iu dha një vajze që konkuronte për bukuroshe, i dyti një ylloreje 18 vjeçe dhe i treti një studenteje të bukur, kurse ai inkurajues një vajze 16-vjeçare. Pra, shpërblehet autori, jo poezia. Në fushën e letërsisë thumbon edhe kritikun letrar, që me hipkrizi i tall shkrimtarët për “cilësitë e tyre letrare”. Në një shembull tjetër stigmatizon jurinë e korruptuar nga një “poet”, i cili pasi e blen jurinë, merr çmimin, ndonëse nuk e njeh letërsinë.

Anarkia shoqërore sjell shumë të zeza, sipas poezisë. I vie radha miut të krijojë parti për mbrojtjen e kafshëve, por e zhgjepuros macja me fjalët se ai e ka me hile, duke dashur vetëm thërrimet t’i mbledhë. Joshëse është shpështirosja e diplomëmanisë në poezinë kur derri lakmon të marrë titullin shkencor të profesorit:

Se sot kohët kanë ndërruar,
Tjetërkund qëndron sekreti:
Tani s’ shohin sa di koka,
Shohin vetrëmn sa ka xhepi.

Senzacionalizmi, dikur i krijuar nga përgojimet në mulli(për burrat) ose te kroi i fshatit(për gratë), sot duket se është zhvendosur në ndonjë kanal televiziv, ku jepet lajmi se një gomar do të pjellë dy kërriçë bineq, e që në të vërtetë del se ai nuk kishte qenë shtatzanë, sepse ishte mashkull. Objet i thumbit nuk janë vetëm poltikanët e pushtetarët, kalorësit, që në të vërtetë është shumësia frymëzuese kjo kategori, por edhe shkrimtarët lëvdatëmarrës e puthadorë të pushtetarëve e kalorësve të këtillë:

Për këtë vit u ngopëm me lëvdata,
(E për kë pati kritika, veç politikanëve?).
Dikur lëvdatat s’ jua kursenin femrave.
Sot,
S’ jua kursejnë shkrimtarëve.

Poezia e Iliaz Bobajt, këtij mërgimtari shqiptar në Greqi, meriton të lexohet dendur. Sepse, jo vetëm që pasqyron realitetin me një gjuhë të kuptueshme, por sjell revoltën jonënshtruese, kumtin e luftës intelektuale kundër të keqes. Poezia qëndron si purgator ndërmjet skëterrës së zezë në popull dhe së bardhës së nxirë nga shpresëthyerarja e shkaktuar. Kuptohet, poezia ka misionin e saj shpëtimtar. Ngacmimi ndërgjegjësues, tematizimi (sh)karakterizues i personazhit, joshja e fjalës-ankth, gjuha fjalëpakë e porosishumë, humori këndellës e shumë cilësi të tjera letrare krijojnë gurrën e orëmirës poetike në këtë libër.

Fadil Curri - Letërsi mërgimtare (II)

POEZI E KODIT TË VETVETES

Edmond Shallvari: "Mos e ndiqni hijen!”
(poezi), e.b. “D.I.J.A Poradeci”, Pogradec-Selanik 2008, fq 95

Gjatë një takimi letrarësh para dy vjetësh poeti dhe gazetari mërgimtar nga Shqipëria në Greqi, D. Sh., i shpërndau disa libra të poetit tjetër mërgimtar, bashkëkombësit Edmond Shallvari. Sa herë që më falin libra, më kujtohet thënia e një shkrimtari dhe profesori universitar që kishte thënë ose shkruar diku se ata që më japin libra, mendojnë se ua lexoj. Si për inat të tij, librat e falur i shfletoj dhe, nëse vërej diçka që më ngacmon kërshërinë, i lexoj kryekreje me vëmendje. Kësisoj më ndodhi edhe me poetin Shallvari, librat e të cilit i lashë në leximet e radhës. Si me short, e tërhoqa njërin nga ta, “Mos e ndiqni hijen”.

Qysh në nismë të këtij shkrimi për librin e Shallvarit vërejta se poeti ka në laboratorin e tij hijen e objektivit objekt, hijen e dikujt real dhe kureshtar për poetin, hijen e vetvetes burimore e identitetore. Nëse e kuptojmë identitetin e krijuesit letrar, këtë herë poetik, si analogji ose sinonim i vetvetes, libri lë të kuptohet se hija e ndjek autorin në shumë dimensione mbarështrimi.

Përshtypje qendrore që më lanë poesitë, është autori bën hospitimin e hijes së vet, pra vetes përmes dialogut zbërthyes me veten, ia mat e shmat mirësitë e ligësitë dhe është i vendosur që edhe nëse në parajsë dërgohet me të dytat, do të shkojë me veten. Sjell antiteza karakteresh, sikur një ekspozitë që lë lirshëm të pëlqejë të mirën, si del porosia poetike te “I verbëri unë”. Duke ndjekur qëmtimin e hijes, poezia del dëshmi e veçantisë gjenetike, bind se ndryshimi i moshes nuk e zhbën shpirtësinë e identitetit(vetvetes). Karaketri i hijes së vërtetë sheshohet edhe te poezia “Porosia ditarit” dhe tipizimi i poetit-bojaxhi te një tjetër ose i dytësuari i brendajashtë vetes, i veshur me guxim e thjeshtësi të pronarit të hijes, pra vetes. Identifikohet edhe dashuria, si kurrë e tepërt, dëshira e aspiruar nga ajo me përmbyllje fatlume.

Poezia e Edmond Shallvarit e ka identitetin e vet që prodhon hijen origjinale, qoftë kur merr për zbërthim temat nga e veçantja drejt së përgjithshmes ose anasjelltas. Në letërpoezinë Skenderbeut stigmatizon ikjen nga vetja e derdemenëve, që as hija e fatosit nuk janë.Skënderbeu është hija e vetes dhe nuk ka nevojë për balada e legjenda, sepse i rrezaton vet ato. Pasojë e mungesës së vetvetes është edhe mungesa e Kosovës së vërtetë, e cila nuk përmendet në poezi, por nënkuptohet me cilësimin e fatit të saj si më mirë se dje e më keq se nesër, edhe pas pavarësimit të saj më 17 shkurt 2008. Lidhmëria historike e dy frymëzimeve lë të kuptojë se populli, kombi e prijësi i tyre duhet të jenë vetja e përbashkët, jo hija e tij e përdhosur, sikundër na porosit poezia “I dyti Atdhe”. Edhe statuskuoja, që poetikisht duhet të kuptohet si gjendje zombiane(as i gjallë e as i vdekur), nuk është vetja, bile në një poezi duket si kundërvetja, antistatuskuo. Si në të përgjithshmen, ashtu edhe në të veçantën, lirisht mund të themi personalen e autobiografizon, se vetvetja duhet të ruhet me palëkundje edhe kur te shajnë të tjerët, pra të kesh krenarinë e shqiptarit, se nuk duhet tëhuajësohesh me përrallat e Ezopit dhe as me xhyben e Nastradinit. Pra, prore je vetja, e ke hijen tënde të papërdhosur, është nënteksti i poezisë së shumështresuar të Edmond Shallvarit. Shkrimtari këlthet e fshikullon impinuesit e puthadories e palaçollëkut, të cilët heshtin edhe kur kanë të drejtë të flasin, pra e heshtin të vërtetën edhe kur duhet sheshuar. Në prizmin e veçantësisë drejt së përgjithshmes, ruajtjes së vetes dhe mbrojtes së saj, është edhe letërpoezia Omar Khajamit, të cilit ia jep të gjitha femrat e botës, pos njërës, në të cilën pushon hija e vet, vetetvetja.

Në këtë qëmtim të nxituar dhe fragmentar librit “Mos e ndiqni hijen” nuk do të ishte e udhës pa e përmendur edhe një moment psikoletrar, identitetin e krijuesit, vetveten e rtij letrare. Poezia e Shallvarit përshkohet me gjuhë të thjeshtë, herë-herë me burimësi folklorike, tipike për thuktësinë e ëmbëlsinë e toskërishtes popullore. Poezia shpesh pas një enumeracioni, përmbyllet me gjykim karakteri, individi, rrethane e dukurie. Fjala e poetit ka fuqinë narrative pas përshkrimit, e përshkon loja e antitezave të fjalëve, shprehjeve dhe gjendjeve. Sidomos fjalët e përbëra e kompozitat e fundvargjeve të një strofe rimike (ëndërrkryer, zemërrahje, shpirtrrëfyer, skuqjefaqe) te poezia “Atë kohë” krijojnë ritmin emocinal e intelektual që zbojnë monotinë vargëruese te lexuesi, si e vërejmë shpesh me supersimbolikën e pashteg. Identiteti i krijuesit vërehet edhe në stilin kureshtar të poezisë-kronikë, si është ajo për shpërthimin në Gërdec.

Sipas stilit, metrikës e ndërtimit, poezia e ka identitin shallvarian, e ka fjalën që ngacmon tema, karaktere e dukuri, që shpërfaqen me guximin shprehës dhe bukurinë e fjalës poetike, cilësi që joshin letërsidashësit. Në këtë libër përshkohet poezia me strofa katërvargëshe të rimuara. Kritika, as edhe në këtë libër, nuk e ka thënë fjalën e merituar për vlerat dhe joshjet letrare të Edmond Kadire Shallvarit, kodin e fjalës së tij në poezi.

Fadil Curri - Letërsi mërgimtare (I)

POEZI ME IDE E BUKURI MALLI

Besim Xhelili: “Mes luleve e lotit”(poezi), SHB “Ura”, Prishtinë 2013

Poeti Besim Xhelili në librin e tij më të ri “Mes luleve e lotit” na vie me hapërim shumë më madhështor se në librat paraprakë, në të cilët frymëzimi përshkohej nga fabula deklarative e përjetimeve. Këtë herë autori përfutet në qëmtimin e temave më të guximshme,... më të ndjeshme dhe më madhore e që kërkojnë dealbirintizime historike, aktuale e perspektive. Trikohësia e mallit dhe e krenarisë kolektive në sheshin poetik shfaqet si kundrim autorial tejet relaksues, herë si mall për të shkuarën e zhbërë, herë me krenarinë e shpëtuar, herë me platformë rivitalizuese të krenarisë kombëtare. Te shkuarën e ka frymëzim në ciklin “…ethe Atdheu”.

Koshient për padrejtësitë e bëra popujve të vegjël nëpër konferencat vendimmarrëse gjatë historisë nga ana e popujve të mëdhenj, autori është kundër hartave të skicuara me imponim e levërdi të njëanshme, ndaj edhe me bashkëbisedë të poetizuar porosit të grisen hartat, sepse në to nuk janë pajonët, dalmatët e dardanët e tretur dhe i vetmi ngushëllim do të ishte bashkimi i dashurive dhe tokave shqiptare në një Shqipëri të bashkuar të Evropës së po të këtillë. Vendin e tij historik e aktual, kuptohet me syrin perspektiv, poeti sikur e prindëron me ATDHE e MËMËDHE.

Shtati i tij nuk është si i paracaktuar nga armiqtë, por që flitet nga një abetare civilizuase, çelës i shprehjes së dëshirave në Tetovë, Shkup, Preshevë, Ulqin e Janinë, pra edhe në atë shtrat ku gjenden gjymtyrët e tij jashtë jorganit. Kundër hartës së shtatit është autori, duke kujtiuar se edhe Tetovën Perëndia e la këtu ku është, si ishte ilirike.

Në këto poezi harta e gëzimit të atdheut nuk është e tkurur sipas qejfit të të huajve, por shtrihet sipas dëshirës reale të banuesve të saj dhe në gëzime hedhin valle për shtetbërien bashkërisht, kudo ku flitet shqipja.

Atje sot flamujt valojnë Kuq e zi është bërë rruga
Nga Tirana në Prishtinë Shkupi, Tetova deri te Struga.
Nga Malësia deri në Shkodër
Hidhet vallja e shqipeve me lodër
N’ Mitrovicë e Preshevë pushkët krisin
Dhe në Prizren vallen e nisin.
 
Grisësve të hartave vetanake u fshikullon kamçikun poetik autori, herë me stigmatizimin fabulativ në Teatrin e kafshëve e të katilëve, përibindëshve, qenve të tërbuar, ujqve e ardhacakëve që duan t’ua përdhosin pasurinë lëndore e shpirtërore vendësve. Heshtja ndaj këtyre dramave ndjellakeqe është temë përzgjimi për poetin, sa nuk është bërë vonë. Këto mbrapështi sjellin edhe tmerrin e jetës mjerane, sa edhe Migjenin e kërkon të jetë krah i lëmoshëtarëve të pakrahë. Në këtë cikël frymëzimesh mes mallit e krenarisë, mes të dukshmes shpresëdhënëse e të padukshmes së zhbërë, janë edhe konturat e shpirtit të pathyer, të pezmatuar dhe që meriton rindërtimin e tij. Fjalët Atdheu e Flamur janë të përveçme dhe shkruhen me gërma të mëdha, ndaj në këtë nuk ndikojnë as edhe ndasitë fetare që përpiqen të bëjnë ndaj myslimanëve e katolikëve përçarësit e shqiptarisë, të cilët e flasin gjuhën që e trashëgojnë me shpirt të përbashkët historik shumëfetar.

Një botë tejet intime e përshkon ciklin e dytë të përmbledhjes së poezisë “…mes luleve e lotit”. Ndjenja e dashurisë në vargje kundrohet me realitet dhe asnjanjësi, por me intimitet të thjeshtë sipas lakmisë së sinqertë. Idila dashurore vie në trajta të kujtimeve me ide të këndshme, që paksa mund të ketë edhe ndikime foklorike, si është dalja me fustan shkallëve. Vedlindjen këtu e identifikon me “atje poshtë”, kundruar vendin ku ndodhet personazhi krijues në kurbet. Në “atje poshtë” nxjerrin dritë edhe bestytnitë për mbulesën e bukurisë, që të mos shëmtohet nga syri i huaj. Dashuria platonike është asgjë karshi dashurisë substanciale, të qenshmes. Flijimi bëhet edhe në përpjekjet për regjisor, yjësor, shkrimtar e qyqe të jetë pranë saj prore.

Nuk mugonjnë përshkrimet figurative, metaforizimet e ngjarjeve të përjetuara, kur paraburgim identifikohet çasti i puthjes. Dashuria është derë e lumturisë, ndaj edhe nuk është ligësi nëse ka dhembje zemre nga mungesa e saj. Ndjenja e dashurisë lundron inspirativisht nga poeti nëpër stinë e ditënatë, trazime shpirtërore herë të gëzueshme e herë dëshpëruese, herë shpresëhumbur e herë kurajuese. Poezia do realizimin faktik të shiprtëtsisë dashurore.

Mos u pafshim në atë botë,
Nëse këtu sot ma pi gjakun!
Pastaj, po në të njëjtën poezi
sikur do të klithë dëshpërueshëm:
Mos u pafshim në atë botë,
Edhe nëse duan të na falin!
Mos u pafshim në atë botë,
Edhe nëse duan të na shndërrojnë ne engjuj!

Ndryshe, si dashuri e vdekur, nuk e do as në parajsë, as në çastin e gjykimit në tjetërbotë. Megjithë rëniengritjet dashurore, poeti prore e vë në vijimësi jetën, vetëkurajimin dhe rikrijimin. Pra. porosia vargëruese rrëfen që e bukura dhe dashuria janë të frytshme në të gjallë, kur edhe është krijuar të shërbejë si erë e lehtë që i ledhaton e freskon krihët e zogut, si e thotë në një poezi. Dashuria është lumturi, ringjallje, shpëtim e strehim.

Interesant është edhe cikli i fundit “Përmallim”, në të cilin kryekeje ka krionika të poetizuara të mallit e të kujtimeve për vendlindjen e atdheun. Dendur vehet në qarkullim figura e personifikimit, herë si erë e herë si dallëndyshe, por i mbërthyer nga malli e kujtimi. Na kujton këtu dallëndyshen e Filip Shirokës që e dërgon nga kurbeti në Shkodër, bukolikën e Naim Frashërit për vendet e bukura të maleve e fushave të Shqipërisë. Malli është emblemë e frymëzimit dhe e hapërimit poetik edhe kur personifikon me dallëndyshet:

Ju e dini sa larg kam shkuar
Shumë herë me veten për ju flas,
Jo, jo, juve nuk ju kam harruar
Shpirti më qan, zemra më plas.

Ose,

Atje ku keni ndërtuar folenë
Ku më ngroh një ndjenjë e pafund,
Atje me ju dua të ndaj harenë
Dallëndyshet e mia, ju shoh gjithkund.

E lut erën që ta marrë e ta kthejë në vendlindjen e tij, ku do të përqafojë nënën e babain, të shohë shkollarët si shkojnë në shkollë, të rishohë zogjtë që i mungojnë reciprokisht, të endet nëpër luadhet duike e kujtuar çapkënllëkun fëmijëror, duke vjedhur speca e domate. Ndër poezitë më të bukura të këtij cikli, mbase edhe tërë librit, është “Dallëndyshet e mia”, në të cilën derdhet i tërë shpiriti përmallues i një mërgimtari. Këtu del premtimi se shmangia nga atdheu është relative, sepse pleqërinë pandeh ta ketë atje, si do të thoshte Çajupi - “ku i duket balta më e ëmbël se mjalta”.

Edhe këtë cikël e përshkon pikëllimi, sidomos për shokët e vdekur, me të cilët i lidh kujtimi i jetës së shkuar me ta në fëmijëri e rini, sportimet e miqësimet e pahile, malli për mësuesin dhe Përshefcën e tij të dashur, vendlindjen e paharrueshme dhe që është krenar që nga ajo doli. E konsideron të djeshmen, të sotmen e të nesërmën nënë e baba, veten e ndjen të madh e të fortë sa një mal, dashuri e zhgënjim, shpresë e rimëkëmbje.

Përgjithësisht shikuar, libri “Mes luleve e lotit” i Besim Xhelilit sjell freski letrare ndër lexuesit. Karakterizohet me pjekuri të përparuar nga veprimtaria e deritashme letrare, komunikon me poezinë frymëzimisht e fugurativisht shumë këndshëm. Idetë e autorit për çështjet historike kombëtare e jo vetëm kaq, për fatet e ndërlikuara me padashje nga ai, janë tejet të çiltëra e të guximshme. Vërehet edhe një përparim i mbarështrimit poetik, tejet i këndshëm për lexuesit.

Musa Jupolli - Cikël poetik

Vjersha ime

në kopshtin e shtëpisë së vjetër
aroma e luleve, ngjyrë e jetës
një kënd në qiellin e hapur e pa kufi
libër e verë n' ajr e vlerë
fotografia e kujtimeve të mia
në tik - takët e zemrës...
me notat e dashurisë
dhe ja hapat e lehtë
pamje sublime, ecje elegante
puhia flokët në valëvitje
në ballë të shëndritshëm
ku mund të shkruhet
e tërë një poezi

*
Legjenda ime në dashuri
Poema ime
në zgjatje jete e kujtime
në sytë e saj një roman
kur punoja si skenarist
asnjëherë nuk kam menduar
se mund të jetoja pa te!


* Ditar i Rilindjës
aty zbulova artin
kritikë, art, shkrimtar
rikthim në skenë
në Bistron Peshkatari
karrigat e punuara nga thuprat
një kafe një gotë raki shpie
në ballë Theatrin Kombëtar
alfa dhe omega e filozofisë
aktorët dalin dhe hynë
unë me një duhan të mbështjellur
Botës i bie rreth-rrotull
liria është e mundshme
Thash!
nuk e dijta se zëri im
ishte dëgjuar nga të tjerët
nga të tjerët e mi si unë!

*
Sot ruaj kujtimet e dashurisë
Liria më është ç' akorduar
unë prap mbetëm në kërkim !

Pars, 24/10/2012

 

 

Populli -t -im

skenë e kohës
në të folmën e natyrës
nga viti në shekuj
në kërkim të botës
drita dhe hija
n' imitim
mistike
perlë në engjulleshë
me fytyrë të qeshur
kryevepër e historisë
misterioze
përballim
para
kryqzatave
dhe pas

zemër
virgjëreshë me fëmiun e posalindur
t' emëruar Pellazg
në Kopshtin e Parajsës
pi dhe larë në vaj t' ullirit
për shëndet dhe fat

arti do na e zbuloi
të vërtetën
në besim
të shpirtit
dhe realës

E kësaj Bote shqiptare
E asaj Bote pellazge
Simbol i një besimi
Dritën dhe ngjyrën
Para dhe pas testamentit
Qytetar stilistik historik
Në gdhendje të gurit
Gur' që flet

Andaj më quajnë poet
Askush nuk e di pse të emërova
Vend i shenjtë
Për këtë mu dasht
Ta pyes natyrën
Ta zbërthej të folmën
Artin ta vë në ekspertizë
N' ADN mu dha rezultati
Populli me kulturë më i lashtë
i Hameosi-t:
Pellazgo-Iliro-Shqiptar !

E sot ku jemi ?
E tashmja a do ti përngjajë së kaluarës ?

Paris, 23/10/2012

 

 

Zgjim Nëntori

mëngjes i qetë Nëntori
jemi rënditur në varg
në varg të poezisë
poetët e thanë vetë
mësim pedagogjik
në reformat kombëtare
zënore e bashkëtingëllore
në bashkëdyzim
poezia në Lirinë
e Atdheut tim!

E menduar e folme
në thirrje
në dialog me botën
letrare
të shpirtit demokratik
me melodinë e Himnit
Flamuri në topografinë e bukur të Atdheut tim ! Libri !

Ka ardh kohë të ndërrojmë
ta shkruajmë historinë tonë!

Ka ardh kohë ti ruajmë
mos të na i vjedhin mitet tona!

Atdheu
Me ngjyra arbërore
kërkon drejtësi
dëshmitë janë të trishtuara
qetësi e mbyllë gojë
e pa pranuar

Rini e largë Atdheut tragjike !
E duam realën
e historisë vargun në Bashkim
Flamurin kuqezi
simfoninë e Himnit kombëtar
në gjeometrinë e SHQIPËRISË !

2012

 

 

NËNTORI I TRETË

Në lindje Hyu kidhte vendosur
Shqiponja të fliste shqip !
Mijëra vjet n' Udhëtim shoqëroi historinë
e kombit tim !
1443, 28 , Nëntori i parë !
Gjergj Kastrioti : Shqipërisht në tokat arbërore,
Lidhshmëria jonë kombëtare !*
Fotografi bardh' e zi ,
ngjyrat kuqezi !
E njohëm muzikën
në valëvitje të gjetheve
n' interpretim të erës,
freskia e së cilës ledhatonte
flokun e vashës
Marigo
në gjëndisje të Flamurit !
Dashurinë për Atdheun
e vuri në rend të parë,
Kjo Zonjë e Rënd
e një bote ku romantizmi
lulëzonte në varg !
1912, më 28, Nëntori i Dytë
Ismail Qemali mvetësoi Shqipërinë !
2012, më 28, Nëntori i Tretë ! Toka le të dridhet
Tiranë e Prishtinë,
Zëri le të dëgjohet Prizren e Vlorë ! Paris Londër Washington
postulet do i dërgojmë ! Tri Ditë Festë
Në Kushtetutën kombëtare NËNTORI I TRETË

*( N' amanet të Gjergj Kastriotit; Ismail Qemali :N' përgjegjësinë tonë ) !

28 Nëntor 2012 

 

Për himnin e Shqipërisë...

I them mos më prish leximin
mos më shëmto poezinë
se aty gjej kujtimin

Mos më trego rrugën e diktatit
se leht vie të dëshëprimi

Mos më gjymto këngën
se ajo ka ritmin e vet

Mos ma çakordo jetën
se ajo ka rrjedhën e vet

Mos më trego kohën
se ajo ecën vetë

Mos më hidhëro plakun
se ai ka historinë

Mos më dëshëpro vashën
se ajo më ushqen me bukurinë

Mos ma hidhëro Kosovën
se ajo ka zërin
për ty për mua
për himnin e Shqipërisë

 

 

 

Kosovë p(R)ozë e gjatë

Hej Kosovë je aq e fortë e pathyeshme
Per ty shkruan vargjet më të zjarrta
djemtë , nipat Tu që prekën me gjak cepin
e buzëve tua gjithëherë te kuqe
Zemra flakë e pjelljës sate
barutin e armiqve ate e thithën që
bukurinë mos ta prek.
Në duart e tyre të njoma
ra i tërë prushi e në trup Ty Kosovë
nuk e lanë që të djeg.
Vashat tua Kosovë, Arbëria gjithëherë
të zgjuara i gjeti. E ato filluan
t'i këndojnë, se thellë menduan
mos po e lendojnë të bukuren e dheut.
Trimi në shkëmb guri ngriti plisin
që kishte rënë në ballë
në tepe të kresë dhe filloi këngën
Për Ty jam gati të vdes ATDHE
Hej Kosovë Tungjatjeta
Tungjatjeta sofra e bujarisë
Bukën kripën për Besën tënde
Kosovë kurrë nuk i kurseve
Kosovë nëna jonë sa bukur
të rri shqiponja në ballë.
Hej Kosovë, gjithë ajo fortunë që të përfshiu
asnjëherë gjakun s'e prishe.
Trimëria dhe menquria jote dhanë shembuj
Kosovë shkëmb graniti, fjalë burri urtësi
Fjalë e parë, fjalë e mbramë e poetit
Kosovë prozë e gjatë e njeriut
Kosovë kështjellë e pëflakur
Edhe fëmija në lindje
tytën e pushkës të nxeht e gjeti
Në djep e mbi djep krisma e saj
lëshon jehonë, jehonë e thellë
e mbrojtjes së atdheut
Djalë pas djali në krismë pushke
martesë bëri
Djalë pas djali në flakë lindi
Kurrë i kalllur konaku i lindjeve
Konaku i rritjeve,
shtohej gëzimi nepër flakë
kullë e ndezur
e flakur
kurrë e kallur
Lindi një shqipëtar nepër flakë
sofra u shtrua, sofra e guri
gjithnjëherë të bardhë emrin ia
vunë Atdhetar
Syri yt Kosovë liqe ujë loti
Trupi yt Kosovë Rubin moti
Duart Tua Kosovë farë drithi hedhin
Kosovë, Ti që gatuan bukën e jetës
Kosovë moj hyjneshë
Ke menqurinë ke qëndresën
Kosovë prozë e gjatë e njeriut.

 

 

JETË NË LEXIM
(Bekim Fehmiut)

Foljet ndërhynë
Hyun e pyetën
Ai tha!
E,synimi?
Seigneur (1)
Qetësinë e arit
Qetësinë e asaj dite
Të lindjës
të urtësisë
Falma forcën
Të eci në rrugë
Të ndritshme
Të premtimit
Ishte thirrje
E të madhit
Bekim Fehmiu
Jetë në lexim
Filozofi e art
Theatër e Operë
Muze e arkitekturë
Sy i programuar
Ikonë në kinematografi
Bekimi ynë
vargje poeti për Ty shkruan
Manifest arti në takim
n'Atdhe e në mërgim
Fizikë e Metafizikë
Simbole
Metafora
Ide që rrjedhion për damarë
Ejani në takim
Në burimin e dhëmbjes
Kohë që kalon
Breshër e padrejtësi
Ngel puna
Letrat i mori era
Zilja,pastaj kumbimi
Ranë rënd në shpirtin tënd
Vargu mbretëron dramën
Në tragjedinë e pashkruar
Grin kohën
Në fletë gjethesh
Nuk shkruhet
Dashuria

As
Historia
Shtangim
Kohë e bukur
n'artin e bekimit
Të madhit Fehmiu
Të dua
Sa fjalën e lirë
Të dua me fjalën e lirë
Atë ditë
Në dhuratë
Të romanit tim
Më pyete dhe më fole për Parisin
pastaj kohë e brishtë
Mjeshtër e artist
Ndezim dritat
Ndriçojmë ëndrrat
Flakë e qetësi
Detyrë e poezi
Nënshkruan besimin
N'artin e Bekimit
Le të jetë dita e parë
në respekt të së kaluarës
Vuajtjeve të përjetuara
Artist vëlla
Përshendetje
Udhëtimi yt
Orgoizëm,o ,pa te
I ndarë në dysh
Atje e këtu
N'Atdhe e në mërgim
Aeroplan që bartë
Mëndimet e mia
Në fluturim dukesh i lehtë
Pa poezinë time
Që mbetët n'Atdheun e vet
Në aromën e luleve
Mllef dhe vuajtje
Aty do të shprehet
Pa lotë
Me gjuhën e lapsit
Me shkronja të arta
Të lindura
Në kohëra të lashta
E ndieshme
Koha e B ekim Fehmiut
Jetë e lexim.

Prishtinë (Nga një takim me të Madhin Bekim Fehmiu)
1.Seigneur-I dërguari i Perëndisë 

 

Musa Ramadani - t

Prishtinë, ora 22 para theatrit,
Shakespear do të vijë më vonë...

Një plak nga historia,

por jo edhe nga pamja,

me një shikim të shkapërderdhur thuase shikonte,

studionte pikturën diku i humbur në ANTIproCESION,

autor i së cilës është vetë.

Emër i njohur
në thirrje të simfonisë shqiptare !
E dini ç' më tha poeti ?
Me një kafe në Prishtinë
Parisi e Vjena me shoqërojnë !

Me fletë e laps në dorë
poeti është vizatues
e bardha e zeza
kanë edhe zë
zë literature
Liri në recitë e tij !

*
Shumësi në atmosferën
e viteve të shtatëdhjeta
n' album estetika shqiptare
në freskinë intelektuale
me një zë që dilte
nga shpirti,
kohë e ngutshme
Prishtina në literaturë
quhej Paris,
melodi e ngjyrosur ,
frika ruhej në fshehtësi !
Atdhe hap sytë e lexo
Musa Ramadani n' poezi
Ali Podrimja, Rugova, Shkreli...
varg në te

*
I dashur poet e prozator
sot nga Parisi
vargun ta kushtoj ,
pritëm në verën e ardhshme ,
kafe prap do të pimë
në Prishtinën tonë !

Paris, 26/10/2012

 

 

 

Haxhi Muhaxheri - t

Simfoni koreografi në gjashtë pjesë
Krijuesi dhe pikëpamjet e tij
Freska e muzikalitetit shqiptar
Kulturë poetike
Koreografinë e vendosa aty afër një libri
Ma nota në kompozim të natyrës
Rimë në definim të jetës
Ngjyrat i zgjodha nga deti Jon
Letrat e Haxhi Muhaxherit në dëshmi
Baletet e Operës dardane
Vallëzimi e skenografia
Ajo nga Çamëria
Një sukses i larë shpesh me lotë
Vlerat e artit për Liri
Vlerat e Lirisë për artin
Kundër ideologjisë
Propagandës kombëtare
Në simbolet e lashtësisë
Të një kombi të lashtë !
Në skenë një poet
Haxhi Muhaxheri
Shpalos vlerat e kulturës
Asnjë “politikan” në skenë
Arti vulosi epokën
Koreografia e historisë shqiptare
Historia bashkëkohore
Me penë në dorë
Energji dhe shpresë
Në shërim të dhimbjeve
Zë që krijon notat e ardhmërisë!
  
Rebel poetik më thonë
Rinia bletë e rrush n' ushqim
Sinonim
Thërrasin shqiponjat në venerim
Për letrat e bukura pa hile
Që ndritësojnë artin tonë !

 

Paris, 04/06/2014


 

Gështenjë e qytetit tim

grafika e gjetheve të mia
lëndohet ,
botanika e Atdheut tim
ju nuk kërkuat asgjë
më shumë se ushqim
nga dheu i juaj,
jetëgjatësia juaj në shërbim
të fëmiut
të qensishëm për jetën tonë !
Literatura ime !
legjendë, roman, poemë ,
arti në listën e alfabetit ,
orkestre e lulishteve ,
lisat e gështenjeve
besnikëria e stinëve të motmotit ,
dëshmia e historisë
e ndodhive të popullit,
bangat e shkollës sime !
Gështenjë !
zonjat e rënda
nën hijën tënde
bukuria u pëlciste !
Gështenjë !
Ilire, pellazge n' origjinë
u rrite në dritë e ndritësi
për rrugë të mbarë
simbole e shkollimit
estetike me ngjyra
në puthje të parë
aty lindëte dashuria !
Pse !pse mi pretë gështenjat e mia ?
pse ma lënduat të dashurën time ?
pse mi fshehtë kujtimet e mia ?
Zot që flet shqip :
kthemi gështenjat e mia !

Paris, 28/10/2012